مشتق سازی الکلها  

متداولترین مشتق الکلها 3 و 5- دی نیترو بنزوات، استرها و فنیل اورتانها میباشد. ممکن است از آلفا-نفتیل اورتان هم استفاده شود

متداولترین مشتق الکلها 3 و 5- دی نیترو بنزوات، استرها و فنیل اورتانها میباشد. ممکن است از آلفا-نفتیل اورتان هم استفاده شود ولی این آزمون برای فنلها بیشتر بکار میرود. در تمام موارد بعد از اینکه محصول جامد و خالص تهیه شد نقطه ذوب بلور را بدست آورده و با استفاده از جداول مرجع، نوع الکل را مشخص کنید.

الف) تهیه اورتان

وقتی یک الکل با یکی از ترکیبات ایزوسیانات که استخلاف آریل دارد ترکیب شود ترکیب تولید شده به طور کلی اورتان نام دارد. (توجه داشته باشید که ترکیبات ایزوسیانات بسیار سمی هستند)

معمولا از ترکیباتی مانند آلفا نفتیل ایزوسیانات و یا پارا نیترو فنیل ایزوسیانات و یا فنیل ایزوسیانات استفاده میکنند. هنگام استفاده از این روش باید الکل بدون آب باشد و این روش برای الکلهایی که در آب نامحلول هستند بسیار مناسب است زیرا به آسانی میتوان آنها را بدون آب نمود و در صورتی که آب در محیط باشد ایزوسیانات را هیدرولیز کرده و آمین حاصل شده با ایزوسیانات دیگر ترکیب شده و اوره دو استخلافی داده که به علت تقارن دارای نقطه ذوب بالا بوده و بدین جهت خالص نمودن اورتان را مشکل مینماید.

از این روش برای تهیه مشتق فنلها نیز استفاده میشود.

روش آزمایش

در یک لوله آزمایش 1 سی سی یا یک گرم الکل یا فنل بدون آب ریخته و بدان نیم سی سی فنیل ایزو سیانات یا آلفا نفتیل ایزوسیانات اضافه کنید. (در صورتیکه مشتق فنول را تهیه میکنید بعنوان کاتالیزور 2 تا 3 قطره پیریدین اضافه نمایید) در صورتیکه واکنش خودبخود انجام نشود لوله آزمایش را برای 5 دقیقه روی حمام بخار گرم نمایید و مواظب باشید بخار داخل لوله آزمایش نشود. سپس مخلوط را داخل بشر محتوی یخ خنک کنید و برای شروع تبلور جدار لوله آزمایش را به وسیله میله شیشه‌ای خراش دهید. برای خالص نمودن جسم حاصل، آنرا در اتر یا تترا کلرور کربن نوبلور (تبلور مجدد) نمایید.

ب) تهیه 3و5 دی نیتروبنزوات

از ترکیب 3 و 5 دی نیتروبنزوئیل کلراید با الکل، استر مربوطه بدست می‌آید و این روش برای الکلهای نوع اول، دوم و سوم مناسب است. بخصوص برای الکلهایی که در آب حل شده و ممکن است مقدار بسیار جزئی آب داشته باشند مفید می‌باشد.

روش آزمایش

1) الکلهای مایع: در یک لوله آزمایش کاملا خشک 2 سی سی الکل را با حدود نیم گرم 3و5 دی نیترو بنزوییل کلرید مخلوط نموده و آنرا برای مدت 5 دقیقه به آرامی بجوشانید. حدود 10 سی سی آب مقطر به آن اضافه کنید و محلول را در حمام یخ سرد نمایید تا محصول جامدی به دست آید. محصول خام را جمع آوری کرده و با 10 سی سی کربنات سدیم 2% شسته و با استفاده از محلول آب - اتانول مجددا متبلور نمایید. حلالی که برای تبلور مجدد به کار میرود باید حداقل حجم را داشته باشد و برای تنظیم ترکیب حلال آب را فقط تا حدی به اتانول اضافه نمایید که محصول در حلال داغ حل شده و پس از سرد شدن به صورت بلور درآید.

2) الکلهای جامد: حدود 1 گرم الکل جامد را در 5 سی سی پیریدین خشک حل کنید و نیم گرم 3و5 دی نیترو بنزوییل کلراید به آن اضافه کنید. مخلوط را به مدت 15 دقیقه بحالت رفلاکس حرارت دهید. مخلوط واکنش را سرد کرده و در یک محلول سرد شامل 5 سی سی سدیم کربنات 5% و 5 سی سی آب بریزید. محلول را در حمام یخ سرد نگه دارید تا رسوب تشکیل شود. توسط قیف بوخنر صاف کرده و با آب شستشو دهید. سپس با حلال اتانول – آب نوبلور (تبلور مجدد) نمایید.

پ) تهیه بنزوات و پارانیتروبنزوات

مشابه مرحله (ب)

روش آزمایش

الف) 1 سی سی الکل را در 3 سی سی پیریدین حل خشک کنید و به آن نیم گرم بنزوئیل کلرید یا پارانیتروبنزوئیل کلرید اضافه کنید. پس از خاتمه واکنش اولیه، مخلوط را به آرامی برای مدت 1 دقیقه روی شعله حرارت دهید و سپس در حالی که بشدت به هم میزنید در 10 سی سی آب بریزید. پس از ته نشین شدن رسوبات، مایع بالای آنرا بیرون بریزید. باقیمانده را با 5 سی سی محلول سدیم کربنات 5% شستشو داده و توسط کاغذ صافی جدا کرده و با اتانول تبلور مجدد نمایید.

ب) یک سی سی الکل را با نیم گرم بنزوئیل کلرید یا پارا نیترو بنزوئیل کلرید مخلوط کرده و چند دقیقه روی شعله به آرامی حرارت دهید. مخلوط را در آب ریخته و طبق روش (الف) خالص کنید.