سیستم پدافند موشکی S-200/SA-5 Gammon

بی شک مخوفترین بخش موشکهای زمین به هوای ایران را موشکهای سام- 5 یا همان اس-200 تشکیل میدهند. این موشک با سرعت و دقتی رعب آور به سوی اهداف خود پرواز کرده و با دقت 100% آنها را از بین می برد بی آنکه بتوانند کوچکترین عکس العملی از خود نشان دهند (حتی سریعترین جنگنده آمریکا یعنی اف- 15توان فرار از چنگ این موشک را ندارد). می توان براحتی تجسم کرد که چگونه یک فروند اف- 15 (مدل ئی) آمریکا از فاصله 100 کیلومتری رهگیری شده و پس از مدت زمانی اندک خلبانش سوار بر هواپیما به لقاء ا... خواهد پیوست!

این سلاح بعد از گذشت 4 دهه هنوز هم جزو خطرناکترین سلاحهای جهان می باشد.در ابتدا SA-5 یک پدافند ضد بالستیک بود که بعدا برای رهگیری هواپیماهای پرسرعت نیز از آن استفاده شد. برد این موشک در مدلهای پیشرفته 300 کیلومترمی باشد ولی نوع فروخته شده به ایران دارای بردی 200 کیلومتری است که بازهم فوق العاده هست! ایران از این سیستم میتواند برای انهدام بمب افکنها و موشکهای بالستیک استفاده کند.

S-200/SA-5 Gammon

محصول ALmaz/NPO S-200 آنگرا/ وگا یا دوبنا با نام ناتوی SA-5 گامون نیز شناخته میشود. سیستم S200 یک سیستم پدافندی میان برد تا برد بلند زمین به هوا است که قابلیت جابه هایی دارد و توسط روسیه ساخته و گسترش داه شده است. هدف اصلی این سیستم رهگیری اهداف و نابود کردن جنگنده ها و موشک های کروز است. بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی , روسیه تعداد زیادی s-200 در سرتاسر آسیا / اروپا و خاورمیانه داشت که چاره آن اقتصاد مریض بود.

در 1966 اتحاد شوروی ازمایش هایی را بر روی سیستم s-200 در داخل کشور خود انجام داد. منابع حاکی از آن است که اولین موشک (آزمایش شده) نتواست که به مشخصات مورد نظر دست پیدا کند.برای نمونه برد واقعی که بر روی کاغذ پیاده شده بود برابر 200 کیلومتر بود و این در حالی بود که واقعیت برد موثر (حاصل از آزمایش) بیش از 160 کیلومتر بود. با این حال مسکو هنوز این موشک را یک قسمت مهم از معماری دفاعی خود (می پندارد) و سیستم موثر می سازد. توسعه و کسترش و صف آرایی سیستم s-200 در 1967 شروع شد.

اولین هنگ های عملیاتی از سیستم پدافندی S-200 با 18 سایت موشکی و 342 پرتابگر در پایان سال 1966 وارد خدمت شدند. در 1966 S-200 رسما جایگزین موشک ضد بالستیک نا موفق RZ-25/5V11 بنام Dal شد و وارد خدمت شد. Dal که قرار بود با نام ناتوی سام 5 Griffon گزارش شود اما قبل از آن (آن طرح) باطل شد.

این سیستم طوری طراحی شد که با جنگنده های میگ روسی هماهنگ باشد. و همچنین از سایت های s-200 محافظت می کند و علیه موشک های کروز و هواپیماهای مهاجم باشد. در طی همین دوره بود که اتحاد شوروی در حال گسترش اولین رهگیری کننده بنام SH-04/ABM-1 گالش, در سیستم A-35 به دور مسکو بود.

توسعه سیستم پدافندی s-200 در 1968 به 40 سایت موشکی و در 1969 به 60 سایت موشکی افزایش پیدا کرد. رشد تعداد سایت موشکی در 1970 تا 1980 به عدد 130 و در 1985 تعداد لانچر های پرتابگر به 1950 عدد رسید.

در 1975 روسیه ارتقای سیستم S-200 را کامل کرد. از خصیصه های این آپگرید افزایش برد بلند تا 250 کیلومتر و مدریزه کردن رادار کنترل اتش این سیستم بود. البته روس ها امیدوار بودند که ارتقای s-200 توانایی درگیری و روبه رو شدن با موشک های کوتاه برد را به اضافه جنگنده ها و موشک های کروز داشته باشد. که این کوشش ها ناموفق بود. با این حال (همانطور که گفته شد) شمار گسترش سیستم در طی 1970 تا نزدیک 1980 بزرگ بود.

برای نائل شدن به برد 250 کیلومتر هر موشک s-200 به راکت موتور با سوخت مایع مجهز شده است چنانچه 4 محرک ( باسوخت) جامد نیز دارد. هر بوستر 4.9 متر طول و 48 سانتیمتر قطر دارد. خود موشک 10.72 متر طول دارد و قطر ان 85 سانتی متر است. طول باله های موشک s-200 2.85 متر است.

موشک توسط 4 تقویت کننده راکت که سوخت جامد دارند پرتاب میشود. بعد از سوختن آنها و رها سازی آنها که بین 3 تا 5.1 ثانیه بعد از پرتاب موشک انجام میشود, موتور راکت که با یک سوخت مایع بنام 5D67 سازکار است برای مدت زمانی 51 تا 150 ثانیه می سوزد.

ماکزیمم برد موشک میان 150 تا 300 کیلومتر است. موشک برای تصحیح نصف مسیر پروازی به طرف هدف از هدایت رادیویی و در فاز بعد از طریق هدایت نمیه فعال راداری خود موشک semi active radar homing استفاده میکند.

S-200/SA-5 Gammon

حداکثر سرعت هدف می تواند تا 4 ماخ باشد.ارتفاع موثر بین 300 تا 20000 متر است یعنی معادل 1000 تا 65000 پا. گلاهک موشک وزنی برابر 217 کیلوگرم دارد. که از نوع متلاشی شوند با قدرت انفجاری زیاد است. در کلاهک 16000 ساچمه 2 گرمی یا 21000 ساچمه 3و5 گرمی وجود دارد. کلاهک توسط چاشنی( فیوز) مجاورتی راداری یا سیگنال فرمان تحریک و تریگر میشود. در اضافه کردن ماکزیمم برد به 250 کیلومتر, هر S-200 ماکزیمم ارتفاع 35 کیلومتر و سرعت 2500 متر بر ثانیه دارد. مطابق منابع روسی S-200 می تواند با جنگنده ها و موشک های کروز با سرعتی برابر 1100 متر بر ثانیه درگیر شود. مدارکی هست که نشان میدهد بعضی با کلاهک های اتمی عرضه شده اند. کلاهک اتمی 25KT فقط توسط سیگنال فرمان تریگر میشود.هر موشک وزنی برابر 7 یا 8 تن در هنگام تیک آف دارد. رادار کنترل آتش سیستم پدافندی ,S-200 25N6 نام دارد که ناتو آن را با عنوان Square Pair میشناسد. این رادار با مدلاسیون موج پیوسته CW و در باند H کار میکند . محدود (عملکرد) رادار 270 کیلومتر است. این رادار از رهگیری و دید هدف به طور همزمان استفاده میکند.

در 1980 اتحاد شوروی تولید بعدی از موشک های سطح به هوای متحرک را نشان داد داد: S-300P که ناتون آن را با نام سام 10 گرومبل میشناسد و S-300V با نام ناتوی سام 12A گلادیاتور و سام 12B با نام ژینت.

به طور مشابه ایالات متحده نیز سیستم دفاع موشکی پاتروید را داشت که سیستم پاتریود و سیستم های S00P و S-300V به مراتب دارای برد / دقت و احتمال کشندگی بهتری نسبت به S-200 داشتند چنانچه به این سیستم ها توانایی شات داون ( انهدام) موشک های بالستیک نیز اضافه شد.

معرفی سیستم های SAM بالاتر به تدریج سیستم دفاع موشکی SAM- S-200 را به خارج شدن از خدمت سوق داد. در 1998 شمار مجموعه لانچر های S-200 منقبض شد و تعداد نزدیک به 200 قبضه بود.

در سالهای جاری فقط 4 هنگ باقی مانده اند.در سال 2001 شمار S-200 باقی مانده در خدمت ارتش روسیه تنها یک واحد بوده است. سیستم پدافندی S-200 به کشور هایی شامل: بلغارستان / چک اسلواکی / مجارستان/ لهستان/ هند/ کره شمالی/ لیبی/ سوریه و ایران صادر شده است.

در 1998 فرماندهی دفاع هوایی روسیه آگهی یک طرح برای فروش همه دارایی ها و چیز های با ارزش s-200 را به مشتریان صادراتی اعلام کرد. از زمان اعلان آگهی تکثیر و ازدیاد s-200 شایع شده است. در سال 2002 ایالت روسی صادر کننده تسلیحات Rosoboronexport درآمد بالقوه اش برای سیستم های دفاع هوایی روسی 1 بیلیون دلار برآورد شده است که خیلی از این درآمد را s-200 تشکیل می دهد.

S-200 و حادثه

در اکتبر 2001 یکی از S-200 های تکثیر شده, که به اوکرایل فروخته شده بود, به طور اتفاقی یک فروند هواپیمای مسافربری شخصی TU-154 روسی را در طی تمرینات نظامی درCrimea ساقط کرد. منابع نشان میدهد که S-200 هدف مورد نظرش را که یک هواپیمای بدون سرنشین بود از دست داد و بر روی توپولف 154 قفل کرد. این هواپیمای روسی بر روی خط هوایی دریای سیاه منفجر شد و در طی این حادثه 76 نفر کشته شدند. این یکی از مشکلات تکثیر سیستم پدافندی S-200 است.

بهینه سازی:

در بهمن 1386 همزمان با سالگرد عملیات والفجر 8، سامانه موشکی "اس 200" بهدست متخصصین پدافند نیروی هوایی ارتش بازسازی شد. سامانهی موشکی زمین بههوای "اس200" توسط متخصصین پدافند نیروی هوایی ارتش بهینه و بازسازی شده وپرتاب آزمایشی خود را با موفقیت انجام داد.

S-200/SA-5 Gammon

بررسی میزان کارایی سامانههای پدافند اعم از موشکی و راداری در مقابلتهدیدات احتمالی علیه کشور ایران و همچنین ارتقاء سطح مهارت و دانشکارکنان عملیاتی و فنی در مراحل مختلف و آمادهسازی تجهیزات موصوف از اهدافآزمایش این سامانه موشکی بوده.

مطالب مرتبط :

موشک پدافندی MIM 3

موشک پدافند هوایی RIM-2

خصوصیات

عملکرد: سطح به هوا

کشور سازنده: شوروی

شرکت سازنده: Almaz/Antei Concern of Air Defenc / Petr Grushin design bureau

نمونه ها: S-200, S-200V (S-200VE), S-200D (S-200DE), S-200A

طول: 10.8 متر

قطر: 85 سانتیمتر

وزن: 7.1 تن

برد عملیاتی : 300 کیلومتر